Jak sama nazwa wskazuje, rekompensata z tytułu pracy w szczególnych warunkach, stanowi świadczenie, które ma na celu wyrównanie szkody, zrekompensowanie pewnej straty.
O jaką szkodę chodzi?
Definicja rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach, znajduje się w art. 2 pkt. 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych i brzmi następująco:
rekompensata oznacza odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.
Interpretując wymienioną wyżej definicje, Sąd Najwyższy wyjaśnił, że rekompensata dotyczy tych ubezpieczonych, którzy:
- nie mogą nabyć prawa do emerytury pomostowej
i równocześnie
- utracili możliwość nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, to znaczy takich ubezpieczonych, którzy nie spełnili łącznie warunków przewidzianych w art. 32, art. 46 lub art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2019 r., sygn. akt III UK 341/18)
Jakie warunki trzeba spełnić, żeby uzyskać rekompensatę z tytułu pracy w warunkach szczególnych?
Oprócz wymienionych wyżej przesłanek, to znaczy braku możliwości nabycia prawa do emerytury pomostowej oraz utracenia możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ubezpieczony musi wykazać, że do dnia 1 stycznia 2009 r. posiadał co najmniej 15 letni okres pracy w szczególnych warunkach.
Konieczność udowodnienia 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach wynika z art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, zgodnie z którym:
rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.
W jakiej formie przyznawana jest rekompensata?
Rekompensata nie jest świadczeniem samodzielnym i jest przyznawana w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Czy trzeba złożyć osobny wniosek do ZUS o ustalenie rekompensaty?
Stosownie do art. 23 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę.
Sąd Apelacyjny w Łodzi podkreślił, że ubezpieczony nie składa osobnego wniosku o przyznanie rekompensaty za pracę w szczególnych warunkach. Ustalenie rekompensaty następuje wtedy, kiedy ubezpieczony występuje o emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym i następuje przy rozpatrzeniu wniosku o emeryturę (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 9 października 2017r., III AUa 1350/16).
