Przed zmianami wprowadzonymi ustawą z dnia 24 lutego 1989 roku, dwuzawodowcy, czyli osoby, które prowadziły gospodarstwo rolne i jednocześnie pracowały zawodowo, były obowiązkowo objęte podwójnym ubezpieczeniem. W związku z tym, dwuzawodowiec mógł nabyć prawo do dwóch emerytur – jednej z sytemu powszechnego, a drugiej rolniczej. W takim przypadku ubezpieczonemu wypłacano 1,5 krotność świadczenia – świadczenie wyższe w pełnej wysokości i niższe w połowie.
Obecnie sytuacja dwuzawodowców zależy od daty urodzenia – inaczej kształtuje się sytuacja osób urodzonych przed 1949 rokiem, a inaczej urodzonych po 31 grudnia 1948 roku.
Zgodnie z art. 33 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników:
W razie zbiegu prawa do emerytury lub renty przysługującej na podstawie ustawy z prawem do emerytury lub renty z innego ubezpieczenia społecznego, uprawnionemu wypłaca się jedno wybrane przez niego świadczenie, z zastrzeżeniem ust. 4.
Zasady zaliczania rolnikowi okresów ubezpieczenia wymaganych do uzyskania emerytury rolniczej określa art. 20 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, zgodnie z którym do okresów ubezpieczenia wymaganych do nabycia emerytury rolniczej, zalicza się okresy:
1) podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990;
2) prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16. roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r.;
3) od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi.
2. Okresów, o których mowa w ust. 1, nie zalicza się do okresów ubezpieczenia, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów.
3. Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r.
Jak wynika z powyższego przepisu, osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 r. nie można zaliczyć do okresów ubezpieczenia wymaganych dla emerytury rolniczej, okresów ubezpieczenia w ZUS. Takie osoby mogą pobierać dwie emerytury – z KRUS i ZUS, warunkiem jednak do nabycia uprawnień do obu emerytur jest spełnienie wymogów ustawowych: dla emerytury rolniczej – wymogów określonych w art. 19 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, a dla emerytury z ZUS – wymogów określonych w odpowiednich ustawach dotyczących powszechnego systemu emerytalnego.
Ocena tego, czy konkretnej osobie należy się dwie emerytury – z ZUS i KRUS – wymaga więc ustalenia szczegółów sytuacji i zbadania jak kształtowało się ubezpieczenie danej osoby w ZUS i KRUS.
